Türkiye ekonomisi için dönüm tarihlerinden biri Eylül 2021 tarihi. Bu tarihte tüm dünya küresel kriz nedeniyle faiz artırırken biz “Nas” gerekçesi ile faiz indirmeye başladık. Bu tarihten itibaren seri indirimlerle faizi yüzde 8,5’e kadar düşürdük. Bu gelişme sonrası dolar sert bir yükseliş gösterirken hayat pahalılığı da etkisini artırma başladı. Peki Türkiye Eylül 2021 tarihinde faizleri indirmeye başlamayıp rasyonel politikalar izleseydi dolar ve akaryakıt fiyatları ne kadar olurdu?
DOLAR 12, BENZİN 13, MOTORİN 15 LİRA OLACAKTI
Alaattin Aktaş, Ekonomim gazetesindeki köşe yazısında bu durumu kaleme aldı. “Faizle oynanmasa dolar ve akaryakıt fiyatları ne kadar olurdu?” sorusuna yanıt veren Aktaş, doların şu an 12 lira, benzinin 13, motorinin ise 15 lira olacağını söyledi.
Aktaş şu ifadeleri kullandı:
“Eğer faizi indirerek dövizin fırlamasına yol açmasaydık ve dolar milattan önce olarak nitelediğim Ağustos 2021’den önceki 27 aydaki kadar, yani yüzde 40 artsaydı kasım ayı ortalamasında 11.89 liraydı. Hadi yuvarlayalım, 12 liraydı.
Dolar kasım ayı ortalamasında ne oldu; 28.59 lira. MÖ yüzde 40 artan dolar, MS tam yüzde 237 artış gösterdi. 40 nere, 237 nere!
BENZİN VE MOTORİN
Benzin ve motorin fiyatı uluslararası piyasalarda oluşan fiyatlara göre değişiyor. Türkiye İtalya’nın Cenova kentindeki ürün borsasında oluşan fiyatları esas alıyor. Bu borsadaki fiyat çok değişmese de, bizde özellikle döviz kurundaki değişime bağlı olarak perakende fiyatta zaman zaman çok hızlı dalgalanmalar, genellikle de artışlar görülebiliyor. Perakende fiyatı etkileyen kar marjları ve vergiler gibi etkenler de var ama temel belirleyici döviz kuru değişimi.
Öncelikle şunu söyleyelim; eğer döviz kurunda milattan sonra da, milattan önceki gibi yüzde 40 artışta kalabilseydik, kasım ayı ortalamasında araçlarımızın deposunu doldururken benzine 35 değil 13 lira, motorine 38 değil 15 lira ödeyecektik.
Benzin ve motorin fiyatının bu düzeylere tırmanması (üstelik bir dönem daha da yukarı çıkmıştı), hiç öyle uluslararası piyasalarla, petrol fiyatlarıyla ya da başka etkenlerle açıklanacak bir durum değil. Biz dövizin artmasına yol açtık, benzin ve motorin fiyatları da tırmandı, bu kadar.
Cenova’daki borsada oluşan fiyatlar da milattan önceye göre milattan sonra daha çok arttı; ama o artış ne ki!
Son 27 ayda benzin Cenova borsasında yüzde 15, motorin yüzde 44 artış gösterdi. Bizde perakende satış fiyatındaki artış ise benzinde yüzde 289, motorinde 385.”
